08-12-2019

Dutch Design Daily

1 / 6

By

By

By

By

By

By
DesignChewing www.designchewing.nl

Simon Mari Pruys prize – Mieke Gerritzen & Geert Lovink

By 08-12-2019

Simon Mari Pruys-prijs
Ter viering van de ontwerpkritiek organiseren Archined en Designplatform Rotterdam onregelmatig de Simon Mari Pruys-prijs voor designkritiek en de Geert Bekaert-prijs voor architectuurkritiek. Voor deze editie konden essays worden opgestuurd die raken aan het thema ‘Wereldbeelden’. Meer dan zestig teksten kwamen binnen. Twee verschillende jury’s beoordeelden de essays. Voor de Simon Mari Pruys-prijs voor ontwerpkritiek waren genomineerd: Florian Cramer, Mieke Gerritzen en Geert Lovink en Alice Twemlow.

Genomineerd essay door Mieke Gerritzen en Geert Lovink

In Made in China, Designed in California, Criticized in Europe. Amsterdam Design Manifest beschrijven Mieke Gerritzen en Geert Lovink de inflatie van design. Nu alles is ontworpen, wordt het tijd voor de volgende stap: de vorming van het zelf. De 21ste-eeuwse ontwerper verzorgt niet alleen het uiterlijk, maar ook het innerlijk. Het is tijd voor reflectie en bezinning.

Alles kan en zal worden vormgegeven. Overal wordt het design label opgeplakt. Nu het design als discipline uit elkaar is gevallen en overal zijn plek heeft gevonden, maken we bij @droog de balans op. Nu alles is voorbestemd vormgegeven te worden verdwijnt het design in het niets. We zien het simpelweg niet meer omdat het overal is. En dat valt toe te juichen omdat op alle fronten de producten, onze omgeving, de diensten en services verbeterd zijn. Alles wordt optimaal en keert terug in een verbeterde versie. De maatschappij wordt bewust duurzamer, ziet er beter uit en is gebruiksvriendelijker. De taak is volbracht. Op naar de volgende uitdaging voor de jonge, ambitieuze designer die graag een volgende stap wil zetten: de vormgeving van het zelf.

We are a designing species” – Victor Margolin

Humanity will become extinct. We need to design an elegant ending” – Paola Antonelli

Design is een toverwoord. We plakken dit Engelstalig begrip maar al te graag overal voor of achter met als doel het aangehechte begrip een magische werking te geven. Van graphic design tot design thinking tot design research en design methods. En van product design, transformation design en exclusive design tot aan dilemma-driven design. De vraag bij al dat ‘design’ is niet langer: wat is het? maar: wat betekent het voor mij?

Van lepel tot stad zijn we de wereld aan het designen. Designopleidingen schieten uit de grond. Aan de ene kant verdwijnen beroepen door automatisering, mechanisering en digitalisering, aan de andere kant worden overal, ook in het design overbodige bullshit jobs gecreëerd, zoals David Graeber ze noemde. Volgens Graeber is zo’n driekwart van de banen in de westerse maatschappij zinloze tijdsbesteding; ze dragen niets bij aan een betere wereld. Mensen met onzinbanen zijn sterk vertegenwoordigd in de creatieve sector, waar alles verloopt volgens een modieus ‘artistiek’ stramien van brainstormsessies en conceptontwikkeling via hackatons, expertmeetings, prototypes en sales pitches naar de marketing van het product.

Oorspronkelijk onderscheidde het design zich van alledaagse waar. Deze status stamt uit de tijd dat je spullen kocht bij Hema of Blokker, fluitketels, servies etc. die duidelijk niet tot het design behoorden. De gedesignde varianten van deze producten werden door designers gemaakt, waren veel duurder, en te koop in exclusieve zaken, de designwinkels. Maar het is verleden tijd dat het Bauhaus design het dagelijkse leven van de arbeidersklasse wilde “verheffen”. We zijn het punt voorbij dat design, als extra laag, de smaak van de massa kan upgraden. Deze exclusieve status van design is mede door de komst van mega designketens als IKEA en H&M met permanente uitverkoop opgeheven. Hoewel deze designketens soms een relatie aangaan met hedendaagse ontwerpers (Hella Jongerius, Walter van Beirendonk, Pinar & Viola voor IKEA en Karl Lagerfeld, Victor & Rolf en Moschino voor H&M) ligt de focus nog altijd op de verkoop van designspullen (vaak plagiaat) voor weinig geld.

Het eindpunt van design als aparte discipline werd ingeluid toen Design Thinking als therapeutische managementstrategie de wereld ging veroveren. Design als proces- en technologie-gestuurde, helende en holistische creativiteit. Design Thinking wordt gezien als manier om ‘creatief een probleem op te lossen’ waarbij de mens als ‘gebruiker’ centraal staat – en de oplossing vrijwel altijd een technologische is. Stap voor stap doorloopt men een vaststaand traject van begrijpen en definiëren via prototype maken, bouwen en testen naar implementeren. Voor reflectie is weinig ruimte, buiten de pragmatische processtappen: doen is denken. Het is niet de bedoeling dat men louter reflecteert en aan het eind met lege handen staat.

Design beweegt zich van concrete toepassingen voor objecten en industrie naar virtuele en immateriële vormen. Daarmee krijgt het een ietwat vage verschijningsvorm en neemt zodoende een verrassende wending, die we vooral in de consultancy branch van Design Thinking zien optreden. Design Thinking gaat niet over design, maar is een management methode die vooral wordt ingezet door het bedrijfsleven om vastgelopen processen los te trekken. Deze methode zien we als een manier van doen die zich niet langer vertaalt in objecten, maar steeds meer in een wijze van leven en werken en zelfs denken. Design wordt een geloof waarbij je een gewone situatie of gedachte kunt transformeren in iets speciaals en exclusiefs. Van discipline, via discours naar ideologie. Alles kan potentieel een bijzondere ervaring of beleving worden. Gelukkig heeft deze nieuwe vorm van design meteen de verdienmodellen klaargestoomd en wordt de strategie van Design Thinking gretig ingezet; het is resultaatgericht en leidt tot het vergroten van het netwerk, stimuleert de verkoop van lidmaatschappen, het afgeven van licenties of het oprichten van online gemeenschappen.

Het design is tevens uitlaatklep van de massa geworden. Design vervangt heel wat werkwoorden. Koken wordt food design, leiding geven wordt management design en organiseren wordt proces design. Langzaam bepaalt het design een nieuwe maatschappelijke orde en leven we in de designmaatschappij, vol met designer drugs en designer baby’s. De designmaatschappij focust niet alleen op innovatie en kapitalisme, maar is gericht op alle maatschappelijke terreinen, inclusief goede doelen, uiteenlopend van klimaatverandering, milieu tot het welzijn van de mens.

De welvarende mens heeft door de automatisering meer tijd om te shoppen en te recreëren, oftewel lekker creatief bezig te gaan. Hier zien we consument en designer één worden. Door de verspreiding van software is nu iedereen een designer, het vakgebied is gedemocratiseerd, van discipline naar cross-discipline, naar anti-discipline. Maar wat zijn we verloren, nu het ambacht er niet meer toe doet en design een glijmiddel is geworden voor willekeurig welk maatschappelijk proces? Het design lijdt aan inflatie. Design versmelt met al het andere.

Self design als cultureel verschijnsel is een logische volgende stap in deze tijd van individualisme, waar technologie de maakbaarheid en transformatie van de mens vooruit drijft en we aangewezen zijn op de vele bots, apps en tools die onze relaties met autoriteiten vastleggen en steeds vaker ons sociale leven bepalen. De self designer is, net als ieder lid van team human (Douglas Rushkoff) kritisch en onderzoekend, denkt niet in producten of goedkope oplossingen, doet experimenten met toekomstige verwachtingen en is op zoek naar wat de effecten van indringende technologie zijn voor de mens en de menselijkheid.

De 21ste-eeuwse designer herkennen we als een goedgekleed persoon die tegenwoordig niet alleen z’n uiterlijk goed verzorgt, maar ook z’n innerlijk. Als reactie op de explosie van spirituele apps en gadgets die het leven van de mens kunnen veraangenamen, stort de designer zich op deze ontwikkeling. Nu de gebouwde ruimte klaar is kunnen we aan het binnenwerk beginnen. Dit is best een logische vervolgstap. Nu de bewuste burger klaar is met boodschappen doen ontstaat er ruimte voor reflectie, voor bezinning en is de tijd aangebroken om het lichaam en de geest in balans brengen.

www.archined.nl
www.designplatformrotterdam.nl

Foto’s: Paul van der Blom