Opinie | Leonne Cuppen, initiator van DDD thema_Platteland.
Het platteland staat voor grote uitdagingen als gevolg van verstedelijking, klimaatverandering, vergrijzing en digitalisering. Design kan een cruciale rol spelen in deze transitie door innovatieve oplossingen te bieden die aansluiten bij de unieke behoeften van landelijke gebieden. Hoe kan design bijdragen aan een duurzame toekomst voor het platteland?
Maatschappelijke Vraagstukken op het Platteland
Veel buitengebieden hebben te maken met een vergrijzende bevolking en het wegtrekken van jongeren naar de stad, wat de leefbaarheid en basisvoorzieningen onder druk zet. In Zeeuws-Vlaanderen bijvoorbeeld, trekken jongeren weg op zoek naar betere kansen, waardoor deze gebieden achterblijven met een ouder wordende bevolking. Dit patroon herhaalt zich overal, waardoor de toekomst van plattelandsgemeenschappen onzeker wordt.
Daarnaast worden landbouw en veeteelt, de ruggengraat van plattelandseconomieën, sterk beïnvloed door klimaatverandering. Boer Theo Beerendonk uit Best legt uit hoe extreem weer en bodemdegradatie nieuwe, duurzame landbouwmethoden noodzakelijk maken. Het weer wordt steeds onvoorspelbaarder, wat boeren dwingt om innovatieve oplossingen te zoeken om hun land te bewerken.
De digitale kloof tussen stad en platteland blijft een probleem. Ondanks dat we koploper van de wereld zijn qua internetverbinding en digitale diensten, is dit in de buitengebieden vaak nog beperkt, wat de economische ontwikkeling en sociale cohesie belemmert. Als gevolg daarvan missen inwoners vaak de voordelen van moderne technologieën die hun leven en werk zouden kunnen verbeteren.
Traditionele plattelandseconomieën moeten zich ook aanpassen aan veranderende marktomstandigheden en wetgeving. Er is een groeiende behoefte aan diversificatie om werkgelegenheid te creëren en de economische en ecologische basis te verbreden. Dit vereist nieuwe benaderingen en innovatieve oplossingen om het platteland vitaal te houden.
De Rol van Design in de Transitie
Design kan helpen bij het aanpakken van deze maatschappelijke vraagstukken door nieuwe perspectieven en oplossingen te bieden. Lianne van Genugten van gastronomische en duurzame boerderij Vaderland, vertelt hoe ze samenwerkt met de lokale gemeenschap door middel van participatief design om een toekomstbestendige boerderij te creëren. Bij Vaderland gaat het om bewuste keuzes maken, echte verbindingen aangaan en samenleven met de natuur.
Ontwerper Tjeerd Veenhoven werkt aan een bijzonder project genaamd Huis Veendam. Door gebruik te maken van lokale materialen en innovatieve bouwtechnieken probeert hij niet alleen de ecologische voetafdruk te verkleinen, maar ook de lokale economie te stimuleren. Huis Veendam wil laten zien dat lokale grondstoffen de industrie weer kunnen stimuleren en ontwerpers inspireren om duurzame oplossingen te implementeren.
In Maastricht werkt de Jan van Eyck Academie aan een materialenbibliotheek om ontwerpers en kunstenaars te helpen duurzamer te werken. Giulia Bellinetti, hoofd van Nature Research en coördinator van Future Materials, legt uit dat de bibliotheek een breed scala aan innovatieve en duurzame materialen biedt. Dit initiatief helpt ontwerpers bewuste keuzes te maken en duurzaamheid centraal te stellen in hun creatieve processen.
Ontwerper Marte Mei werkt aan Land Alley, een project dat voortkomt uit haar tijd aan de Design Academy Eindhoven. Land Alley is een methodologie voor natuurbeheer gebaseerd op allianties met niet-menselijke entiteiten. Het doel is om een intieme verbinding tussen mens en natuur te faciliteren door een plek te bieden waar mensen zich kunnen verbinden met de natuur door er zelf voor te zorgen.
Conclusie
Het is duidelijk dat het platteland voor grote uitdagingen staat, maar de verhalen van ontwerpers als Dries Segers, Lianne van Genugten, Tjeerd Veenhoven en Marthe Mei tonen aan dat verandering mogelijk is. Door de kracht van design te omarmen, kunnen we een toekomst creëren waarin landelijke gebieden niet alleen overleven, maar floreren.
Design biedt een pad naar duurzaamheid, inclusiviteit en veerkracht. Het is aan ons allen – ontwerpers, beleidsmakers en gemeenschappen – om samen te werken en deze visie werkelijkheid te maken. Het platteland heeft een rijke geschiedenis en met de juiste aanpak kan het ook een veelbelovende toekomst hebben.
